Kim jest i jakie ma obowiązki koordynator ds. dostępności?
Funkcja koordynatora do spraw dostępności jest stosunkowo nową, bowiem osoby te zaczęły wykonywać swoje zadania dopiero we wrześniu 2020 roku. Działalność tej jednostki została wprowadzona na mocy przepisów ustawy o zapewnieniu dostępności osobom, które mają szczególne potrzeby (np. w wyniku niepełnosprawności). Ma to na celu zagwarantowanie bezproblemowego dostępu do dóbr i usług jednostek publicznych oraz dostosowanie przestrzeni ich placówek do potrzeb wszystkich interesantów [2].
Koordynator dostępny we wszystkich urzędach – ustawa
Zgodnie z art. 14 Ustawy z dnia 19 lipca 2019 roku każdy organ działalności publicznej (w tym administracji rządowej oraz samorządowej, sądy i trybunały a także organy kontroli państwowej) powinien wyznaczyć, co najmniej jednego koordynatora ds. dostępności [1;4].
Ustawa ta jest efektem działania rządowego programu „Dostępność Plus”. Został on przyjęty w lipcu 2018 roku i realizuje założenia Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Jego celem jest ograniczenie lub wręcz zlikwidowanie problemu marginalizacji osób narażonych na to ze względu na np. niepełnosprawność lub obniżoną sprawność spowodowaną wiekiem albo chorobą.
Za wdrażanie ustawy odpowiedzialny jest minister ds. rozwoju regionalnego wraz z pomocą Rady Dostępności. Utworzono również tzw. Fundusz Dostępności, który ma udzielać wsparcia finansowego podczas dostosowywania budynków instytucji publicznych oraz mieszkalnych. Wsparcie jest udzielane na zasadzie pożyczki, którą można częściowo umorzyć, w przypadku spełnienia określonych wymagań. Wymaganiami tymi jest głównie duża ilość osób korzystających z powstałych udogodnień (np. wind).
W przypadku braku realizacji ustawy przez dany podmiot publiczny przewidziana jest sankcja. Osoba ze szczególnymi potrzebami ma prawo złożenia skargi na brak dostępności. Aby móc ją zgłosić należy najpierw zawnioskować o zagwarantowanie tej dostępności. Dopiero w przypadku nienależytego spełnienia prośby przez organ państwowy, wolno jest złożyć skargę do Prezesa Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych [3].
Kto jest objęty ustawą?
Każdy organ władzy publicznej oraz osoby ze specjalnymi potrzebami. Nie wszystkie podmioty mają obowiązek wyznaczenia koordynatora, jednak muszą one zapewnić dostępność wszystkim potrzebującym. Najlepiej jest to uczynić poprzez uniwersalne projektowanie przestrzeni budynków, w taki sposób, by nikt nie doświadczał trudności w poruszaniu się w nim. Szczególnie dotyczy to dostosowania: dostępności architektonicznej (możliwość poruszania się na wózku), cyfrowej (odpowiednia nawigacja na stronie, deklaracja dostępności) oraz informacyjno-komunikacyjnej (informacje dostosowane dla osób głuchych i niewidomych) [3].
Zadania koordynatora ds. dostępności
Do zadań osoby sprawującej tę funkcję należy przede wszystkim szerokie wsparcie osób ze szczególnymi potrzebami. Należy ułatwiać im dostęp do informacji o danym podmiocie i oferowanych przez niego usługach. Równie istotnym zadaniem jest tworzenie oraz wdrażanie planu związanego z poprawą dostępności w danej instytucji. Do innych obowiązków zalicza się także: monitorowanie działalności Ministerstwa w zakresie zapewniania dostępności osobom potrzebującym, bieżące raportowanie Ministrowi Sprawiedliwości wszelkich informacji dotyczących realizowanych zadań oraz tworzenie raportu zbiorczego o ogólnej sytuacji dostępności.
We wrześniu 2021 roku wejdą w życie przepisy, które w sytuacji zlecania lub delegowania realizacji zadań publicznych bądź udzielania zamówień publicznych nakładają obowiązek określenia w treści umowy warunków szczegółów dotyczących zapewnienia dostępności osobom z potrzebami szczególnymi.
Bibliografia:
- Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Dz.U. z 2020 poz. 1062).
- https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/o-funduszach/fundusze-europejskie-bez-barier/dostepnosc-plus/koordynatorzy-dostepnosci/ (30.04.2021).
- https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/o-funduszach/fundusze-europejskie-bez-barier/dostepnosc-plus/ustawa-o-dostepnosci/ (30.04.2021).
- https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/dostepnosc-oraz-koordynator-ds-dostepnosci (30.04.2021).